Aspendos
Aspendos, Anadolu coğrafyasında yer alan gözde antik kentlerin başında gelenlerinden biridir. Antalya ilinin Serik ilçesine bağlı Belkıs köyünde bulunan Aspendos, şehre kendine has dokusunu veren tiyatrosuyla meşhur bir antik kent olarak biliniyor. Roma İmparatorluğu döneminden günümüze ulaşabilmiş en büyük mimari eserlerden biri sayılan şehrin tiyatrosu Aspendos, her yıl binlerce turistin uğradığı bir merkez olma özelliğine sahiptir. Su kemerleri ve diğer tarihi yapılarıyla da görenleri kendisine hayran bırakan Aspendos, Roma mimarisinin en güzel örneklerine ev sahipliği yapa. Aspendos Antik Kenti, günümüzde iyi korunabilmiş tarihi dokusu ve yapılarıyla Akdeniz’in görülmeye değer incisi olarak varlığını sürdürmekte, ziyaretçilerini beklemektedir. Aspendos Antik Kenti hakkında bilgi edinmek isteyenler için bu tarihi yerleşim yerine biraz daha yakından bakalım.
Aspendos Tiyatrosu
Aspendos Antik Kenti’ne ününü veren, onu tüm dünyada tanınır kılan ve yerli - yabancı ziyaretçiler için bir uğrak noktası haline getiren, hiç şüphesiz ki antik tiyatrodur. Aspendos Tiyatrosu hakkında bilgilere göre; yapı hem iyi korunması hem de Roma mimarisinin ve tekniğinin en güzel örneklerinden biri olması sebebiyle ön plana çıkmaktadır. Bir açık hava tiyatrosu biçiminde tasarlanan antik tiyatronun yapımına Antonius Pius zamanında başlanmasına rağmen, inşanın tamamlanması Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un saltanatı (M.S. 161-180) zamanında olmuştur.
Tiyatronun yapımına konu olan bir de efsane vardır. Aspendos efsanesine göre; Aspendos hükümdarının güzeller güzeli bir kızı vardır. Kızının evlenme çağına geldiğini düşünen hükümdar, kızıyla evlenecek kişiyi bulmak için halka bir duyuru yapar. Bu duyuruya göre hükümdarın kızı, kente en yararlı işi kim yaptıysa onunla evlendirilecektir. Hükümdarın kızına talip olanlar en güzel eserleriyle bu yarışmaya katılırlar. Yarışmada iki mimar öne çıkar. Bu mimarlardan biri, kentin su ihtiyacını karşılayan su kemerlerini inşa eder, diğer mimar ise kente muhteşem bir akustiğe sahip tiyatroyu kazandırır. Hükümdar açısından yarışın kazananı ve kızıyla evlenmeyi hak eden kişi su kemerlerinin mimarı olur. Çünkü, su kemerleri şehrin devamlılığını sağlayan temel bir ihtiyacı karşılamış oluyordu. Ancak hükümdarın kızı, babasının nihai kararını vermeden önce tiyatroyu bir kez daha görmesini ister. Tiyatroya yapılan bu ziyaret esnasında, tiyatronun mimarı da orkestra denilen yerden “Hükümdar kızını bana vermeli” diyerek fısıldanarak dolanıp durmaktadır. Yukarıdan bu fısıltıları duyan hükümdar tiyatronun akustiğine hayran kalır. O zaman tiyatroyu yapan mimarın ne kadar yetenekli ve başarılı olduğunu anlar. Böylece kızını tiyatronun mimarına vereceğini açıklar ve düğünlerini de bu tiyatroda yapar. Aspendos hikayesi de kulaktan kulağa aktarılarak bugünlere kadar gelir.
Aspendos Antik Kenti
Aspendos Antik Kenti gerek iklim şartları gerekse de sahip olduğu zengin toprakları sayesinde döneminin en önemli kentleri arasında yer almıştır. Köprüçay nehrinin yanında bulunması ve bu nehrin limana ulaşımda önemli bir işlev görmesi nedeniyle kent her dönem ele geçirilmek istenmiştir. Bunda şüphesiz, kentin, döneminin önemli ticaret yollarından birinin üzerinde olması da etkili olmuştur.
Aspendos Tiyatrosu ve Antik Kenti Hakkında Bilgi
Theodoros’un oğlu mimar Zenon tarafından inşa edilen tiyatro, şehrin önemine yakışır şekilde bir simge yapı olarak inşa edilmiştir. Kentin aşağı bölgesinde yer alan antik tiyatro, yaklaşık 15 ila 20 bin arasında bir izleyici kitlesine hizmet verebilecek biçimde yapılmıştır. Aspendos Antik Tiyatrosu, izleyici kapasitesinin yanında akustik yönden de oldukça güçlüdür. Tamamlanmasının ardından tiyatronun, başta kentin yerel tanrıları olmak üzere imparatorun ailesine adandığı bilinmektedir. Yapının girişinde yer alan Grekçe ve Latince yazıtlara göre, tiyatronun inşa masraflarının Curtius Crispinus ve Curtius Auspicatus isimli iki kardeş tarafından üstlenildiği düşünülmektedir.
Geçmişten günümüze değin varlığını koruyan Aspendos Tiyatrosu, Selçuklu döneminde bir dizi onarımdan geçmiştir. Selçuklu döneminde yapılan bu onarımın izlerini tiyatronun dış cephe anıtsal kapı eklentisinde görebilmek mümkündür. Aspendos Antik Kenti, milattan önce 10. yüzyıl dolaylarında Köprüçay (Eurymedon) nehrinin kenarındaki bir tepede, Likya ve Kilikya antik kentleri arasındaki Pamfilya (Pamphylia) bölgesinde Akalar tarafından kurulmuştur. Aspendos Antik Kenti tarihte her ne kadar Yunan egemenliği altında kalmış olsa da kente bugünkü ününü veren Aspendos Antik Tiyatrosu, M.S. 2. yüzyılda Romalılar tarafından şehre kazandırılmıştır.
Aspendos Antik Kenti Özellikleri
Aspendos’ta görkemli tiyatronun yanı sıra daha başka birçok görülmeye değer yapı bulunmaktadır. Bunların başında da su yolu gelmektedir. Tıpkı antik tiyatronun korunarak günümüze değin gelmesine benzer şekilde, kentin su yolu sistemi de en iyi korunabilmiş eserlerdendir. Su yolu sistemini oluşturan 1 kilometreye kadar uzanan kemer biçimli köprünün iki ucunda su basınç kuleleri bulunur. M.S. 2. yüzyılda yapıldıkları düşünülen ve kentin kuzeyinde bulunan dağlardan suyu getiren kemerler, dönemin mühendislik ve teknik yönden ne denli başarılı olunduğunun adeta bir göstergesidir. Su yolu sisteminin inşa edilip geliştirilmesiyle birlikte tepede yer alan şehrin su ihtiyacı daha istikrarlı bir şekilde karşılanabilmiştir. Tiyatrosu ve su kemerlerine ek olarak Aspendos da ayrıca Antik Yunan kentlerine özgü bir agora da yer almaktadır. Antik kentin aşağı kısmında yer alan yapılar arasında stadion, tapınak, hamamlar ve nekropoller yer alırken, kentin yukarı kısmında ise bazilika, nymphaeum (anıtsal çeşme) ve eksedra gibi yapılar bulunmaktadır.
Aspendos Antik Kenti Tarihi
Aspendos Antik Kenti tarihinde bir dizi savaşa da konu olmuştur. Kentin yakınlarında meydana gelen savaşlardan en bilineni; M.Ö. 467 yılında gerçekleşmiştir. Bu savaşta; büyük rekabet halindeki Yunanlarla Persler, karşı karşıya gelmiştir. Eurymedon Savaşı olarak kaynaklarda yerini alan bu savaşın kazananı Yunanlar olmuştur. 1930 yılında Atatürk, Aspendos Antik Kenti’ni ziyaret etmiş ve buranın “onarılıp yeniden kullanılması” yönünde direktif vermiştir.
Aspendos Giriş Ücreti
Aspendos Antik Kenti’ni ziyaret etmek isteyenler için akla gelen sorular elbette “Aspendos nerede? ya da Aspendos tiyatrosu nerede?” olmaktadır. "Aspendos Antik Kenti nerede?" diye soranlar için kent, Antalya’nın Serik ilçesine bağlı Belkıs köyünde yer almaktadır. Antalya’ya yaklaşık 50 kilometre uzaklıkta bulunan Aspendos Antik Kenti, Antalya Aspendos Örenyeri olarak her mevsim yerli ve yabancı ziyaretçilerini ağırlamaktadır. Müze statüsündeki antik kent Aspendos giriş ücreti, makul düzeydedir.
Antalya’yı ve Aspendos’u ziyaret etmek isteyenler bölgedeki çeşitli konaklama seçeneklerini değerlendirebilmektedir. Bunlar arasında güzel bir tatil fırsatı yakalamak isteyenler için size uygun fırsatlarla Tatil Villam villaları da Antalya kiralık villa seçeneği söz konusu olduğunda öne çıkmaktadır. Kaş kiralık villa olanakları ile Xanthos Antik Şehri'ni de gezebilirsiniz.
Türkiye’deki kültür turizminin önemli merkezlerinden biri olan antik kent, Antalya’nın doğal güzellikleri ve Akdeniz ikliminin de en iyi hissedileceği yerlerdendir. Aspendos Antik Kenti’nde ziyaretçiler hem geçmişin çağlar boyu süren tarihi dokusuna bir nebze de olsa yaklaşma hem de Roma mimarisinin en güzel örneklerinden birini görme imkânına sahip olmaktadır.
