Demeter kutsal alanı, Aphrodite Tağınağı, iki tiyatrosu, küçük odeonu, tapınak ve kiliseleri ile ziyaretçilerine muhteşem bir görsel ziyafet çektiren Datça Knidos Antik Kenti , Batı Anadolu kıyı kentlerinin en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Korint Tapınağı, Hellenistik Stoa, Diyonsos Tapınağı, Propylon ve agorası ile bir çok antik yapı sapasağlam ayakta durmaktadır. M.Ö 4.yy ortalarında kurulmuş olan Knidos Antik Kenti yılın 12 ayı ziyaretçi akınına uğramaktadır. "Peki Knidos nerede, Knidos antik kendi nerede?" derseniz işte cevabı...
Knidos Antik Kenti Nerede?
Knidos Antik Kenti, Akdeniz ve Ege'nin birleştiği noktadaki Tekir Burnu üzerinde yer alan Batı Anadolu kıyı kentlerinin en önemli merkezlerinden biridir. Muğla iline bağlı Datça ilçesi kent merkezine 35 km mesafede bulunan eski ismiyle Reşadiye, yeni ismiyle Datça Yarımadası üzerine konuşlanmış olan kent, ilk olarak Dalacak Burnu üzerinde bulunan Burgaz konumunda kurulmuş, M.Ö. 4.yy ortalarında bugünkü kalıntıların bulunduğu yere taşınmıştır. Kentin yerinin neden değiştirildiği ile ilgili kesin bir kanıt bulunmamaktadır.
Knidos Antik Kenti’ne Nasıl Gidilir?
İstanbul ve Ankara’dan yaklaşık bir saatlik uçak yolculuğu ile Dalaman Havalimanı’na her gün ulaşım sağlanabilmektedir. Dalaman Havalimanı’ndan shuttle servis olanağını kullanarak yaklaşık 2 saat 20 dakika süren bir yolculukla Datça ilçe merkezine ulaşabilirsiniz. İstanbul ve Ankara’dan her gün Bodrum Havalimanı’na da uçuş seferi bulunmaktadır. Bodrum Havalimanı’ndan shuttle servis imkanı ile yaklaşık 3 saatlik bir yolculukla Datça ilçesine ulaşmak mümkün.
Diğer bir seçenek ise Bodrum Havaliman’ndan 30 dakikalık bir kara yolculuğu ile Bodrum Limanı’ndan Datça Limanı’na, Pazartesi günleri haricinde her gün karşılıklı olarak düzenlenen feribot yolculuğudur. Kara yolculuğu ile İstanbul’dan 8 saat, Ankara’dan 9 saat ve İzmir’den 3 saatlik bir yolculukla Bodrum Limanı’ndan feribot kullanarak Datça ilçe merkezine ulaşım sağlanabilmektedir.
Datça ilçe merkezinde bulunan muhteşem manzaraları, konforlu odaları, güvenli ortamı ile seyahatinizin yorgunluğunu atabileceğiniz bir villada konaklayabilirsiniz. Size uygun fırsat seçenekleri ile villa kiralama yapabilirsiniz. Konforlu ve güvenli bir konaklama için villa seçeneklerini araştırabilir, lüks villa kiralama hizmeti alabilirsiniz. Datça ilçe merkezinde keyifli bir gezinti sonrası 30 dakikalık kara yolculuğu veya deniz taksilerini kullanarak Knidos Antik Kenti’ne ulaşabilirsiniz. Ünlü Knidos Plajına da tüm tatil severlerin Knidos Antik Kenti bölgesinden ulaşması mümkündür.
Knidos’ta Ne Yapılır?
Strabon’un ‘Tanrı çok sevdiği kulunu uzun ömürlü olsun diye Datça Yarımadası’na gönderir’ dediği söylenir. Datça’nın, uygun oksijen oranının bir çok sağlık sorunlarına iyi geldiği bilinen havasını solurken, Knidos Antik Kenti’nde, Musalar Kutsal Alanını gezip, Apollon Karneios Şenliklerini, Apollon Terasından izleyebilirsiniz. Terasın hemen güneyinde bulunan ve taşların renginden ötürü Pembe Tapınak ismini almış olan kutsal yapıyı ziyaret edebilirsiniz.
Büyük Liman’ın kuzeyinde konuşlanmış olan küçük Tiyatro, batı yönünde bulunan Dionysos Tapınağı görülmeye değer diğer antik kalıntılar arasındadır. Erken Hellenistik dönemden M.S. 2. Yüzyıla kadar uzanan bir çok kalıntıyı içeren stao buluntuları ziyaretçileri en çok etkileyen görülmesi gereken yerlerden biridir. Kilisenin doğusunda bulunan Liman Cadde, küçük limandan başlayarak Propylona kadar uzanmaktadır. Liman Caddesinin güney bölgesinde ise Boulakrates tarafından yaptırılan bir Çeşme Yapısı bulunmaktadır. M.S. 5. yüzyıl civarında iskan gördüğü anlaşılan teraslandırma yöntemiyle konumlandırılmış dükkan sıraları ve yerleşim yerleri görülmeye değer yerlerden bir diğeridir.
Nekropol, kentin doğu girişinde bulunmakta olup 7 kilometrelik geniş bir alana yayılmış çeşitli mezar tipleri ile büyük ilgi görmektedir. Arazi konumuna göre düzenlenmiş olan sokaklar bazı bölgelerde merdiven şeklinde olup, bazen de dik şekilde caddelerle kesişmektedir. Akrapol ve sur duvarlarının yanı sıra Demeter Kutsal alanı ve Büyük tiyatro görülmeye değer yerlerdir. Hellenistik dönemden kalma bir villa ve Odeon kentin önemli yerleri arasındadır. Musalar Kutsal Alanı ise Odeonun kuzeyinde bulunmaktadır. Knidos Antik Kenti ziyaret saatleri 09.00-20.00 arasındadır. Ancak gişe çalışma saati saat 17.30'da sona ermektedir. Knidos giriş ücreti 2022 yılı için 17.5 TL'dir.
Knidos Antik Kenti Tarihi
Knidos koyunda bulunan Knidos Antik Kenti hakkında bilgiye ulaşmak için bir çok kaynaktan faydalanılabilir. Helenistik ve Roma dönemi yerleşim yerlerinden olan Knidios Antik Kentinde bulunan, Akropol alanı sur temelleri M.Ö. 4. yüzyılda inşa edildiği bilinmektedir. Astronomi ve matematik bilimcisi Eudoksus, İskenderiye Fenerinin mimarı Sostratos, dönemin ünlü tıp hekimi olan Euryphon ve ressam Polygnotosun da yaşamını sürdürdüğü kent, bilim, sanat ve mimarlıkta oldukça ileri bir yerleşim bölgesiydi. Eudoksus’un geliştirdiği ve büyük buluş olarak nitelendirilen güneş saati antik kentin en önemli buluntularından biridir.
Dönemin en büyük tıp okulu ise hekim Euryphon tarafından Knidos bölgesinde kurulmuştur. Amasyalı Yunan Tarihçi, coğrafyacı ve filozof Strabon yazdığı yazılarında kenti deniz kıyısından Akropolise kadar uzanan yükselen bir tiyatroya benzetmektedir. Strabon, Akropolise doğru iç limandan hafif bir eğimle yükselen kentin yamaçlarında halka hizmet den binaların kurulduğundan detaylıca bahseder. Şehir, 4 kilometrelik surlarla çevrilerek sarılmış olup, askeri liman, ticari liman ve akropol arasında büyükçe bir yer kaplamaktadır. Knidos Antik Kenti plajı da bu bölgede bulunmaktadır.
Daha önceden ada olan kentin bulunduğu yarım adanın, her iki yanında suni bir liman oluşturulmuştur. Girişi zincirle kapatılarak güvenlik haline alınmış olan ve iki kuleli ağzı bulunan Kuzey limanı, askeri amaçla kullanılırken, güney liman ise ticari gemilerin yanaştığı bir sığınak ve ticaret merkezi halini almıştır.
Antik Knidos Kenti biri 20 bin diğeri 5 bin kişi kapasiteli iki tiyatroya sahiptir. Güneydeki ticari limana yakın olan küçük tiyatrodur. Büyük tiyatro ise akropolde bulunmakta olup, mermerleri 19. yüzyılda gemilerle götürüldüğü için maalesef ki günümüze ulaşamamıştır.
Kentin en ilgi çekici yeri her iki limanı da gören konumuyla Afrodit Tapınağıdır. 17 metre çapında yuvarlak bir yapıya sahiptir. Şimdilerde sadece kaidesi günümüze kalmış olan Afrodit Heykeli, tapınağın tam ortasındaydı.
Apollon tapınağı ise kentin en yüksek noktasında bulunmaktadır. Mevsimleri ve saati gösteren Güneş Saati görülmeye değer kalıntılardan biridir. Küçük Tiyatronun hemen üst kısmında yer alan Korint Tapınağı Mimar Stratos tarafından yapılmıştır. Erken Hristiyanlık döneminde üzerine kilise yapılmış olan Dor Tapınağı ise Apollon Tapınağına giden yol üzerindeki terasta bulunmaktadır.
Kiliselerin tabanına yapılmış mozaikler bugün de görülebilmektedir. 1996 senesinde başlayan kazılarla günümüzde üçte ikisi gün yüzüne çıkarılmış olan Stoa, M.Ö 3. yüzyılda Knidos'da yaşamış ünlü mimar Sostratos tarafından yapılmıştır. 113 metreye 16 metre ölçülerindeki yapıda bulunan yaklaşık 20 metre karelik odaların hepsi güney yönüne bakmaktadır. Kentte yapılan kazılarda ortaya çıkan buluntular , ören yerinde bulunan müzede sergilenmektedir.
Antik Kentte ilk araştırma 1858-1859 yıllarında R. Murdoch Smith ve C. Thomas tarafından yapılmış ve kentin planı ortaya çıkarılmıştır. İlk dönem kazıları başlayan alanda sırasıyla Korint Tapınağı, Küçük Tiyatro ve Demeter Kutsal alanı ile Nekropol ve Gıymnasıum gün yüzüne çıkarılmıştır. 2. Dönem kazıları ise 1967 senesinde başlamış olup, Bizans Kilisesi, Roma Dönemi yapıları, Afrodit Tapınağı kalıntıları bulunmuştur. 3. Dönem kazıları da Selçuk Üniversitesi araştırma ekibi tarafından Prof. Dr. Ramazan Özgan başkanlığında gerçekleştirilmiştir. 4. Dönem kazıları Prof. Dr. Ertekin Mustafa Doksanaltı başkanlığında 2012 senesinden günümüze kadar devam etmektedir.
Knidos Antik Kenti Eserleri
1 – Nekropolis: , kentin doğu girişinde bulunmakta olup 7 kilometrelik geniş bir alana yayılmış çeşitli mezar tipleri ile büyük ilgi görmektedir.
2 - Meclis Binası: Korint Tapınağına yakın bölgede inşa edilmiştir. Barışçıl birçok yasanın bu yapı içerisinde M.Ö 3. yüzyılda düzenlenen toplantılarda yazıldığı bilinmektedir.
3 - Antik Mendirek: Liman bölgesinde bulunmaktadır.
4 – Gymnasium: Kazıları esnasında toprak altından bir çok demir ok ucu çıkartılmış, doğu-batı caddesinin kavşağında bulunan yapıdır.
5 - Küçük Tiyatro: Büyük Limanın hemen kuzeyinde konuşlandırılmıştır.
6 - Büyük Tiyatro: 20 bin kişi kapasiteli tiyatronun mermerlerinin zaman içerisinde gemilerle Mısır’a götürüldüğü bilinmektedir.
7 - Diyonsos Tapınağı
8 - Liman Caddesi: Büyük limandan başlayarak kentin içlerine kadar devam eden, ilk 75 metrelik bölümü 2000-2006 yılları arasında açığa çıkarılmıştır.
9 - Apollon Tapınağı: Kentin en yüksek bölgesinde bulunmaktadır. Tapınak bölgesinden etraf görülmeye değer bir manzaraya sahiptir.
10 - Dor Tapınağı: Erken Hristiyanlık döneminde üzerine Bizans Kilisesi inşa edilmiştir.
11 - Korint Tapınağı: Küçük Tiyatronun hemen üst kısmında yer alan Korint Tapınağı Mimar Stratos tarafından yapılmıştır.
12 - Afrodit Tapınağı: Her iki limanı da gören tapınak, 17 metre çapında yuvarlak bir yapıya sahiptir.
13 - Knidos Güneş Saati: Eudoksus’un geliştirdiği ve büyük buluş olarak nitelendirilen güneş saati antik kentin en önemli buluntularından biridir.
14 - Askeri Liman: Girişteki iki kulesi ile güvenlik altına alınmış suni limandır.
15 - Ticari Liman: Ticari gemilerin yanaştığı kentin önemli ticaret merkezidir.
16 – Demeter Kutsal Alanı: Alanın tam ortasında olduğu kaidesi ile tespit edilmiş olan Demeter heykeli British Museum’da sergilenmektedir.
